Энэ удаагийн хэлэлцүүлэгт Монгол Улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй 58 зочид буудлын бизнес эрхлэгчид танхимаар болон цахимаар идэвхтэй оролцож, тулгамдаж буй асуудал, түүнийг шийдвэрлэх арга зам, хууль тогтоомжийг сайжруулах чиглэлээр саналаа толилуулж байна.

Хэлэлцүүлэгт оролцогчид аялал жуулчлалын тухай болон бусад хууль тогтоомжид дараах шинэчлэл, өөрчлөлтийг оруулах шаардлагатай гэж үзэж байна. Үүнд:

• Аялал жуулчлалын сан байгуулах, сангийн эх үүсвэр бүрдүүлэх, сангийн хөрөнгийг захиран зарцуулах, түүнд хяналт тавих эрх зүйн орчныг бий болгох;
• Сангийн хөрөнгийг аялал жуулчлалын салбарт тулгамдаад буй асуудлуудыг шийдвэрлэхэд зарцуулах (мэргэжлийн боловсон хүчин бэлтгэх, зочлох үйлчилгээний салбарын мэргэжил, сургалт, үйлдвэрлэлийн төв байгуулах, Монгол Улсыг гадаад улсад сурталчлах маркетинг хийхэд зарцуулах гэх мэт);
• Зочид буудлын үйл ажиллагаа эрхлэгчдийг НӨАТ-аас чөлөөлөх;
• Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 109 дүгээр зүйлд “илүү цаг, долоо хоногийн амралтын өдөр, шөнийн цаг, нийтээр амрах баярын өдөр ажиллуулсны нэмэгдэл хөлс” гэсэн хэсэгт аялал жуулчлалын салбарын онцлогт тохируулсан зохицуулалтыг нэмэх боломжийг судлах;
• Аялал жуулчлалын үйлчилгээ авсан жуулчин, зочдоос тухайн үйлчилгээтэй холбоотой үнэлгээ, санал, гомдол гаргах, түүнийг хүлээн шийдвэрлэх  зохицуулалтыг хуульд тусгах;
• Зочлох үйлчилгээний салбарт гадаадаас ажиллах хүч оруулж ирэх нөхцөлийг бүрдүүлэх;
• Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагад бэлтгэх мэргэжлийн чиглэл, индексэд “зочлох үйлчилгээ”-ний салбарын мэргэжлийг нэмэх.

Дараагийн хэлэлцүүлэг 2022 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 09.00-13.00 цагийн хооронд Аялал жуулчлалын боловсрол, судалгаа шинжилгээний байгууллагууд, хөтөч, тайлбарлагчдын оролцоотойгоор зохион байгуулна.

Хаана: Цаг уур, орчны шинжилгээний газрын 3 давхар, 312 тоот хурлын танхимд

Монгол Улсын Засгийн газраас Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг 2021 оны 05 дугаар 21-ний өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн бөгөөд төслийг Байнгын хорооны болон чуулганы нэгдсэн хуралдааны хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Хууль зүйн байнгын хорооны 2021 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдрийн 16 дугаар тогтоолоор байгуулсан. Ажлын хэсгийн ахлагчаар Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр,  бүрэлдэхүүнд нь Улсын Их Хурлын Н.Алтанхуяг, Ц.Мөнх-Оргил, Ц.Мөнхцэцэг, Ч.Ундрам нар ажиллаж байна.

Хэлэлцүүлэгт Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр, Ц.Мөнхцэцэг, Ч.Ундрам, Ж.Сүхбаатар, Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга П.Сайнзориг, УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны ахлах зөвлөх М.Үнэнбат, Монголын Хуульчдын холбооны удирдлага болон хуулийн салбарын төлөөлөл, эрдэмтэн, судлаачид  оролцов. 

Хэлэлцүүлгийг нээж Ажлын хэсгийн ахлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр үг хэлэв. Тэрбээр хэлсэн үгэндээ, Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль батлагдаад арван жилийн нүүр үзэж байна. Монгол Улсын Их Хурал 2012 оны 3 дугаар сарын 07-ны өдөр уг хуулийг баталсан.  Өөрөөр хэлбэл, 10 жилийн дараа энэ хуулийн үзэл санааг тодотгох асуудлыг хэлэлцэж байгааг онцлоод хуулийн хүрээнд хуульчийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын тогтолцоог бүрдүүлж, олон нийтийн байгууллагын статустай бие даасан хуулийн этгээд болж төлөвшсөн. Өнгөрсөн хугацаанд хуулийн давуу талууд үр шимээ өгсөн ч, үүнийг цаашид боловсронгуй болгох шаардлагатай гэж хуульчид, судлаачид байр сууриа илэрхийлсээр ирсэн. Тиймээс энэ асуудлыг цогцоор нь авч үзэх шаардлагатайг тодотгов. Мөн цаашид хуульч мэргэжилтэй боловсон хүчин, хүний нөөцийг бэлтгэх тогтолцоог эргэн харах шаардлагатайг дурдаад энэ хуулиар Хуульчдын холбооны асуудлыг бус цаашдаа хуульч гэдэг мэргэжлийн үнэ цэн, стандарт, чадавхыг ямар хэмжээнд харж, бэлтгэх, нийгмийн харилцааны агуулга руу хэрхэн тавьж өндөрсгөх вэ гэдэг өргөн хүрээтэй харилцааг зохицуулах юм гэж байлаа.  

Дараа нь Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнхцэцэг Дээд боловсролын тухай хуулийн төсөл болон Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслүүдийн уялдааны талаарх танилцуулга, мэдээлэл хийв.

Тэрбээр танилцуулгадаа, УИХ-ын хаврын чуулганаар боловсролын багц хуулиудыг хэлэлцэнэ. Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл энэ цаг үед хэлэлцэгдэж байгаа нь Дээд боловсролын хуультай уялдуулах боломжтойг онцлоод Монголын дээд боловсролын шинэчлэлийн асуудал нь МАН-ын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр болон Засгийн газрын үйл ажилллагааны хөтөлбөр зэрэг бодлогын баримт бичигт туссан чухал асуудал гэж байлаа. Мөн тэрбээр танилцуулгадаа, өнөөгийн нөхцөлд дээд боловсролд үзүүлэх төрийн дэмжлэг сул байна. Боловсролын салбарын нийт төсвийн 46 хувь нь ерөнхий боловсролд, 23  хувь нь сургуулийн өмнөх боловсролд, 9 хувь нь дээд боловсролд, 4 хувь нь ТМБС-д, харин 18 хувь  нь салбарын менежментэд зарцуулагддаг. Төрийн өмчийн дээд боловсролын  сургалтын байгууллагын орлогын 92 хувь нь суралцагчийн төлбөрөөс бүрдэж байна. Их, дээд сургуулийн нийт зардлын дийлэнх хувийг цалин хөлсний зардал эзэлж байна. Эдгээр зардлыг үндсэндээ сургалтын төлбөрийн орлогоор санхүүжүүлж байгаа нь дээд сургуулийн багш нар сургалтаас гадна судалгааны ажил хийх, олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн бүтээл хэвлүүлэхэд санхүүгийн дэмжлэг хүрэхгүй байгаа тул төрөөс их, дээд сургуулийн санхүүжилтэд дэмжлэг үзүүлэх нь чухал гэдгийг онцолсон. 

Хуулийн төсөлд багш нарын цалин, сургалтын төлбөрийг бие даан тогтоох эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх, элсэх, төгсөх мэргэжлийн чиглэлийг төсвийн бодлогоор зохицуулах зэргээр дээд боловсролын сургалтын байгууллагаа дэмжих заалтуудыг хуулийн төсөлд оруулахаар ярилцаж байгааг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнхцэцэг дурдаад Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг Дээд боловсролын хуультайгаа уялдуулж батлахын тулд магадлан итгэмжлэл олгох субьект нь Хуульчдын холбоо биш Боловсролын магадлан итгэмжлэлийн үндэсний зөвлөл байхаар өөрчлөх, мөн Хуульчдын холбооны сургалт, судалгааны чадавхийг бэхжүүлэх, хүний нөөцийн бодлогод анхаарах шаардлагатайг тодотгож байлаа. Дараа нь Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Ундрам нар Дээд боловсролын тухай хуулийн төсөл болон Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслүүдийн уялдааны талаар санал хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн. Тэрбээр Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөлд хуульчдын боловсролын асуудлыг хөтөлбөр, шалгалт гээд өргөн хүрээнд хөндсөн учир үүнийг Дээд боловсролын тухай хуулийн төсөлтэй уялдуулах нь чухал гэдгийг тодотгохын зэрэгцээ төслийн 6, 7, 8, 29, 30 дугаар зүйлтэй уялдуулан байр сууриа илэрхийлсэн. Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Ундрам хэлсэн үгэндээ, хуульчийг заавал баклаврын түвшингээс эхлэн бэлтгэх ёстой юу, ахисан түвшинд хуульч бэлтгэх боломж бий эсэх талаар хөндөж ярилцахыг хэлэлцүүлэгт оролцогчдоос онцгойлон хүсэхийн зэрэгцээ хуулийн төсөлд эрх зүйгээр суралцагчдад хууль зүйн мэргэжлийн боловсролыг эзэмшүүлэхэд чиглэсэн хичээлийг 90-ээс доошгүй багц цаг судлахыг шаардах, магадлан итгэмжлэлийг хийх зэрэг зохицуулалтыг тусгасан байгааг нухацтай ярилцах шаардлагатайг дурдав. Эдгээр асуудлыг Дээд боловсролын тухай хуульд тодорхой тусгасан учир хууль хоорондын уялдааг нь хангах нь чухал гэсэн саналуудыг хэлж байлаа. 

Хэлэлцүүлэг Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга П.Сайнзоригийн Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн талаарх танилцуулга, судлаач Э.Энхцэцэгийн “Хуульчдын өөрөө удирдах ёсны байгууллага-эрхзүйн орчныг тодорхойлох бодлогын судалгаа” сэдэвт илтгэлээр үргэлжилсэн. Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийн зорилго нь хуульчийн мэргэжлийн шалгалт, хуульчийг үргэлжилсэн сургалт, хуульч бэлтгэх сургалтын хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийг зохион байгуулах болон хуульчид тавих нийтлэг шаардлага, Хуульчдын холбооны үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтооход чиглэсэн гэж танилцуулгад дурдсан байв.  

Хэлэлцүүлэгт оролцогчид хуулийн төслийн талаар асуулт асууж, санал хэлсэн. Тухайлбал, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Сүхбаатар,  “Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөлд шүүгч, прокурор, өмгөөлөгч, нотариатч, бусад хуульчид зэрэг бүх төлөөллийн эрх ашгийн тэнцвэр, тэнцлийг хангахад анхаарах шаардлагатай” гэсэн бол Улсын Их Хурлын Ц.Мөнх-Оргил “төслийн 4.1.2.-т “хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа” гэж шүүгч, прокурор, шүүгчийн туслахаар ажиллах, нотариатчийн, өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх, магадлан итгэмжлэгдсэн хууль зүйн сургуулийн багш, төрийн байгууллага, хуулийн этгээдэд хуульч ажиллахаар заасан ажил, албан тушаал эрхлэхийг” гэж тусгасан байгаа нь хуульч гэж хэн бэ гэдэг үндсэн асуудал бүрхэг байгааг  тодотгоод  энэ хууль хэнд үйлчлэх вэ гэдэг асуудлаа бүрэн цэгцлэх шаардлагатай” гэсэн байр суурийг илэрхийлэв. Хэлэлцүүлэгт оролцогчдын зүгээс хуулийн төсөлд эчнээ, оройн сургалтын хөтөлбөрөөр суралцагчдад дипломын зэрэг олгоно гэж тусгасан нь олон хүний мэргэжлийн хөрвөх чадварыг хаах нөхцөл бүрдэх вий гэдгийг Ажлын хэсгийнхэнд анхааруулж байсан бол төсөлд туссан Хуульчдын холбооны Их Хурлын төлөөлөгчдийн нийт 200 квотыг тэгшитгэх асуудалд бусад хуульчдын төлөөллийг ч гэсэн нээлттэй байдлаар хамруулах саналтай байгаагаа илэрхийлсэн.

Улсын Их Хурлын  дарга Г.Занданшатар хатагтай М.Тереса Хо-тай уулзаж байгаад баяртай байгаагаа илэрхийлж, Монгол Улс, Азийн хөгжлийн банктай түншлэн ажиллаж ирсний 30 жилийн ой энэ онд тохиож байгааг уулзалтын эхэнд тэмдэглэв.

Хатагтай М.Тереса Хо Улсын Их Хурлын  даргыг цаг зав гарган хүлээн авч уулзаж байгаад талархал илэрхийлээд Азийн хөгжлийн банк нь өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд Монгол Улсын Засгийн газартай хамтран ажиллаж, хөрөнгө оруулалт, зээл тусламжийн төслүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж ирсэнд сэтгэл хангалуун байгаагаа илэрхийлэв. Тэрбээр Азийн хөгжлийн банкны зүгээс ойрын ирээдүйд хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө, санхүүжилтийн гэрээ хэлэлцээрийн талаар мэдээлэл өгсөн юм. Түүнчлэн цар тахлын дараа улс орны эдийн засгийг сэргээх чиглэлд тэргүүлэх ач холбогдлыг өгч ажиллах нь зүйтэй гэдгийг онцоллоо.

Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар хэлэхдээ, Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулган ирэх долоо хоногт нээлтээ хийх бөгөөд хаврын чуулганаар төр-хувийн хэвшлийн түншлэл, зөвшөөрлийн тухай хууль зэрэг хөрөнгө оруулагчид, бизнес эрхлэгчдийн үйл ажиллагаагаа явуулах таатай нөхцлийг бүрдүүлэх олон чухал хууль тогтоомжийг хэлэлцэн батлахаар төлөвлөж байна гэлээ.

Уулзалтаар талууд Монгол Улсын Засгийн газраас цар тахлын дараах эдийн засгийн сэргэлтийн чиглэлээр баримталж буй тэргүүлэх чиглэлүүд, тэр дундаа хилийн боомтын дэд бүтцийг сайжруулан хөгжүүлэх, эдийн засгийг төрөлжүүлэх, төсвийн төвлөрлийг сааруулах, дотоодын нөөц бололцоог дайчлах, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг дэмжих, татварын шинэчлэл хийх, ногоон хөгжил, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэг асуудлуудыг хөндөн ярилцаж, энэ чиглэлд үр дүнтэй санхүүжилт, хамтын ажиллагааг үргэлжлүүлэх нь зүйтэй гэдэгт санал нэгдэв.

Уулзалтад Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Гадаад харилцааны хэлтсийн дарга Ц.Жамбалдорж, Азийн хөгжлийн банкны Зүүн Азийн Газрын даргын зөвлөх Сафдар Парвез, Азийн хөгжлийн банкны Монгол дахь суурин төлөөлөгч Павит Рамачандран, Азийн хөгжлийн банкны Монгол дахь орлогч суурин төлөөлөгч, ахлах эдийн засагч Деклан Магий болон албаны бусад хүмүүс оролцлоо гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Нийслэлийн Замын хөгжлийн газраас нийслэлд өмнөх жил эхлүүлсэн дугуйн замын ажлыг үргэлжлүүлэхээр бэлтгэл ханган ажиллаж байна. Улаанбаатар хот нийтдээ 90 орчим км дугуйн замтай. Энэ жилийн хувьд 49.66 км дугуйн замыг хоёр багц ажлын хүрээнд хийж гүйцэтгэх юм.

33.9 км дугуйн замын гүйцэтгэл 80 хувьтай байна

Эхний багцад Яармагийн гүүрнээс Налайхын авто зам хүртэлх 17.3 км, Гачууртын уулзвараас Налайх-Чойрын чиглэлийн уулзвар хүртэл 16.6 км дугуйн замын ажил багтжээ. Тус замын гүйцэтгэгчээр “Дабелью Экс Пи” ХХК шалгарсан бөгөөд одоогийн байдлаар Яармагийн гүүрнээс Налайхын авто зам хүртэл замын нэг талаар 2.4 м өргөнтэй, 17.3 км, Ургах наран хорооллын урд уулзвараас Оргил худалдааны төв хүртэлх 1.2 м өргөн 11.6 км дугуйн замыг авто замын зорчих хэсгийн хоёр талаар, нэг метр өргөн явган хүний замын хамт бүрэн тавьжээ. Мөн Оргил худалдааны төвөөс Налайх-Чойрын уулзвар хүртэл нэг талдаа 1.693 км-т гурван метр өргөн унадаг дугуйн болон явган хүний замын хучилтын ажлыг хийж гүйцэтгээд байгаа юм. Энэхүү багц ажлын явц 80 хувийн гүйцэтгэлтэй байна.

15.76 км дугуйн замын гүйцэтгэл 30 хувьтай байна

Унадаг дугуйн замын хоёр дахь багц ажлын явц 30 хувийн гүйцэтгэлтэй байна. 15.76 км тус дугуйн замыг “Драгон бридж” ХХК, “МАЗ” ХХК-ийн түншлэл гүйцэтгэж буй. Одоогийн байдлаар МУБИС-аас Офицеруудын ордон хүртэл 3500 метр, Саппорогийн уулзвараас Баянбүрдийн тойрог чиглэлд 1150 метр, Таван шарын автобусны буудлаас 10 дугаар хорооллын уулзвар хүртэл 1500 метр асфальт бетон хучилтын ажлыг хийж гүйцэтгээд байгаа юм. Эдгээр байршилд хэвтээ тэмдэглэгээний ажлыг хэсэгчлэн хийсэн байна. Хоёр дахь багц ажлын хүрээнд дугуйн зам тавих байршлуудыг танилцуулъя.

• Саппорогийн уулзвараас Баянбүрдийн тойрог хүртэлх 4.7 км, дугуйн замын өргөн 2.4 м
• Монгол Улсын Боловсролын их сургууль /МУБИС/-ийн урд уулзвараас Зүүн дөрвөн зам хүртэлх 1.5 км дугуйн замын өргөн 2х1.5 метр
• Гэсэр сүмийн уулзвараас Анкарагийн гудамж хүртэлх 0.7 км дугуйн замын өргөн 2.5 метр
• Маршалын гүүрнээс Зайсангийн гүүр хүртэлх Туул голын арын далан дагуух дугуйн зам 2.36 км дугуйн замын өргөн 2.5 метр
• Зүүн дөрвөн замын уулзвараас Офицеруудын ордон хүртэлх 2.3 км дугуйн замын өргөн 2х1.5 метр
• Таван шарын автобусны буудлаас 10 дугаар хорооллын уулзвар хүртэлх 4.2 км дугуйн замын өргөн 2х1.5 метр байхаар тус тус төлөвлөсөн.

НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР