Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн ивээл дор “Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” Үндэсний чуулганыг Монгол Улсын Засгийн газар, Нэгдсэн үндэстний байгууллага болон бусад байгууллагууд хамтран 2022 оны 3 дугаар сарын 14-ний өдөр Төрийн ордны Их танхимд зохион байгууллаа.

Чуулганд төр, иргэний нийгэм, олон улсын байгууллагууд, аймаг, нийслэл, дүүргийн нийт 800 гаруй төлөөлөгч оролцсон ба эрэгтэйчүүдийн тулгамдсан асуудлыг нээлттэй хэлэлцэн шийдлийг хамтдаа эрэлхийлж, нэгдсэн зөвшилцөлд хүрлээ.

· Нийгмийн хөгжлийн үндэс болсон гэр бүлийн үнэт зүйл, нандин чанарыг уламжлан хадгалахад эрэгтэйчүүдийн үүрэг оролцоог онцлон тэмдэглэж,

· Улс орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс тэгш оролцох, хөгжлийн үр шимээс тэгш хүртэх боломжийг бүрдүүлэх зарчимд үндэслэн,

· Эрэгтэйчүүдийн хөгжил, оролцоог дэмжихэд салбаруудын оролцоо, манлайллыг нэмэгдүүлэх ач холбогдлыг анхааран,

· Эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалтыг нэмэгдүүлэх нь Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн зорилго, нийгмийн хөгжлийг хангах нэг арга зам болохыг хүлээн зөвшөөрч дараах ЗӨВЛӨМЖИЙГ хэрэгжүүлж ажиллахыг талуудад уриалж байна.

Соёлын яаманд:

• Зан үйлийн хэвшмэл ойлголтыг залруулах, хорт буруу зуршлаас сэргийлэх соён гэгээрлийн арга хэмжээг эрчимжүүлэх;
• Амьдралын зөв дадлыг олгох, соёлжуулах зорилгоор хорт зуршлын эсрэг тайз, дэлгэцийн бүтээлийг дэмжих;
• Гэр бүлийн гишүүдийн харилцан хүндлэл, хамтын хариуцлагын талаар гэр бүл, олон нийтийн ойлголт, хандлагыг дээшлүүлэх, соён гэгээрүүлэх;

• Үлгэр жишээ аавууд, эрэгтэйчүүдийн сайн жишээг сурталчлах, соён гэгээрүүлэх арга хэмжээнд татан оролцуулахыг уриаллаа.Соёлын яамнаас чуулганы төлөөлөгчдөд Монголын Урчуудын Эвлэлийн Хороотой хамтран “ААВ” сэдэвт баримтат гэрэл зургийн үзэсгэлэнг Төрийн ордны их танхимд дэглэж, Соёлын төв өргөөнд Үндэсний Урлагийн Их Театрын уран бүтээлчдээр “ЭХ ОРНЫ ЭРЧҮҮД” хүндэтгэлийн концертыг толилууллаа.

Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө Хүртээмжтэй боловсролын төлөөх Эрдэм холбоо ТББ, “Elab education academy”-ийн Elab төслийн зохицуулагч Э.Санжсүрэн нар өнөөдөр 2021-2025 онд хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа. Санамж бичгийн хүрээнд талууд ерөнхий боловсролын сургуулийн төгсөх ангийн сурагчдыг элсэлтийн ерөнхий шалгалтад бэлтгэх, дунд ангийн сурагчдын хоцрогдол арилгах болон олимпиадад бэлтгэх, ахисан шатны гүнзгийрүүлсэн сургалтад бэлтгэх, залуу багш нарыг чадваржуулах гурван чиглэлд хамтран ажиллах юм.

Санамж бичиг үзэглэсний дараа Засаг даргын орлогч З.Төмөртөмөө “Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд тохиосон цар тахлын нөлөөгөөр боловсролын салбарт, тэр дундаа сурагчдын мэдлэг боловсролд хоцрогдол үүсэж, тэрхүү хоцрогдлыг нөхөхөд цаг хугацаа, багш нараас хичээл зүтгэл ихээхэн шаардаж байна. Ийм цаг үед Монголын урдаа барьдаг, сор болсон багш нар маань нэгдэж, сурагчид болоод залуу багш нарын боловсролд чиглэсэн гүнзгийрүүлсэн сургалтыг зохион байгуулахаар санаачилга гаргасан нь сайн хэрэг” хэмээн ярилаа.

Хүртээмжтэй боловсролын төлөөх Эрдэм холбоо ТББ нь  Elab education төслийн хүрээнд ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид, залуу багш нарт математик, физик, хими, нийгэм, монгол хэл, англи хэлний судлагдахуун хичээлийг ахисан түвшинд гүнзгийрүүлэн сургах юм. Сургалтыг Монгол Улсын гавьяат багш, зөвлөх багш, олимпиадын болон ур чадварын аварга багш нар явуулах бөгөөд тэдний мэдлэг боловсрол, заах аргыг аль болох олон хүүхдэд хүргэх, залуу багш нарт өвлүүлэх зорилгыг өмнөө тавьж буй аж. Монгол Улсын гавьяат багш, Монголын математикийн хорооны дарга асан, МУИС-ийн хүндэт профессор Ц.Дашдорж, Улсын математикийн багш нарын олимпиадын таван удаагийн аварга “Олонлог” сургуулийн зөвлөх багш Б.Баяржаргал, Улсын физикийн багш нарын олимпиадын хоёр удаагийн аварга, “Nest education” сургуулийн багш С.Гэрэлмаа, Улсын физикийн багш нарын олимпиадын хоёр мөнгө, хоёр хүрэл медальт П.Пүрэвдорж зэрэг багш нар төлөөлөл болон санамж бичигт гарын үсэг зурах ёслолд оролцсон юм.

Эрдэм холбоо ТББ нийслэл болон 13 аймгийн боловсролын байгууллагуудтай хамтран ажиллаж буй бөгөөд нийтдээ 150 гаруй багшийг эгнээндээ нэгтгэсэн байна. Сурагчдад хүртээмжтэй боловсрол олгож, хоцрогдол арилгах сургалтын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг “Elab education academy”-д хандан авч болохыг “Elab education academy”-ийг үүсгэн байгуулагч Б.Оюунболд хэлж байлаа.

Соёлын дэд сайд М.Батбаяр тэргүүтэй төлөөлөгчид Унгар улсад хийсэн ажлын айлчлалын хүрээнд 2022 оны 3 дугаар сарын 10-ны өдөр Унгар Улсын Засгийн газрын харьяа Унгарын Үндэсний кино хүрээлэн (NFI – Nemzeti Film Intézet)-гийн Удирдах зөвлөлийн дарга Чаба Каел, тус хүрээлэнгийн Уран бүтээлийн асуудал хариуцсан газрын дарга  Акос Пести, Гадаад төсөл хөтөлбөр, худалдааны асуудал хариуцсан газрын дарга Брадски Чоба нартай уулзлаа.

Уулзалтаар талууд Монгол Улсын Соёлын яам, Унгар Улсын Хүний хөгжлийн яам хооронд кино урлагийн салбарт хамтран ажиллах тухай санамж бичгийн хэрэгжилтийг хангах, Монгол Улсад олон улсын стандартад нийцсэн анхны кино студийг байгуулах чиглэлээр урт хугацааны тогтвортой ашиглалтын Техник, эдийн засгийн үндэслэлийг хамтран боловсруулах асуудлаар санал солилцлоо.

Мөн Монголын талын төлөөлөгчид Монгол Улсын Засгийн газраас Кино урлагийн зөвлөл түүний ажлын албыг байгуулах, үйл ажиллагааны зохицуулалтыг тусгасан журам болон дүрмийг тус тус баталж ирэх дөрөвдүгээр сард багтан зөвлөлийн үйл ажиллагааг эхлүүлэх, Кино зөвлөлийн цахим системийг ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байгаа талаар танилцуулав.

Мөн Унгарын Үндэсний кино хүрээлэнгийн удирдлага тус улсын кино урлагийн салбарын хөгжил, хууль эрх зүйн орчин, тэр дундаа олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн татварын таатай нөхцөл, санал болгож буй хөнгөлөлт, урамшууллын тухай танилцуулга хийж, Үндэсний кино хүрээлэн болон тэргүүлэх кино студийн үйл ажиллагааны туршлагын талаар мэдээлэл өглөө. Мөн түүнчлэн, Монгол Улсын кино, урлагийн зөвлөлийн үйл ажиллагааг эхнээс нь дэмжин санал, зөвлөмжөөр ханган хамтран ажиллахад нээлттэй болохоо илэрхийлэв.

Мөн ажлын айлчлалын үеэр Соёлын дэд сайд тэргүүтэй төлөөлөгчид Унгар Улсын тэргүүлэх “Origo” болон “Astra Film” кино студид зочлон, тус студийн удирдлага болон уран бүтээлчидтэй тусгай уулзалт хийж, дэлхийд цөөхөн байдаг кино павильон, орчин үеийн дэвшилтэт техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, программ хангамж болон санал болгож буй тусгай үйлчилгээ, Холливуд болон олон улсын кино продакшны зураг авалтын үйл явцтай танилцаж туршлага судаллаа.

Төв аймаг эрүүл мэндийн салбарын хөгжлийг хангах, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллагуудынхаа материаллаг баазыг нэмэгдүүлэх, мэдлэгтэй, чадвартай, сэтгэлтэй боловсон хүчнийг бэлтгэх, нотолгоонд суурилсан эрүүл мэндийн үйлчилгээг өргөтгөх бодлого барьж, энэ хүрээнд олон хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэн ажилласаар байна. Эдгээр ажлууд үр дүнгээ өгч, иргэдэд үзүүлж байгаа эрүүл мэндийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд Эрүүл мэндийн яамны санаачлага дэмжлэгтэйгээр  аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт “Эрүүл мэндийг дэмжих төв” нээлтээ хийлээ. Нээлтийн ажиллагаанд УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал, Засгийн газрын гишүүн, Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд, Аймгийн ИТХ-ын дарга Ц.Жамбалсүрэн, Засаг дарга Д.Мөнхбаатар, Эрүүл мэндийн яамны бүрэлдэхүүн, аймгийн ЭМГ-ын удирдлага, эмч, эмнэлгийн ажилтнууд оролцлоо.

“Эрүүл мэндийн дэмжих төв” нь ард иргэдэд эрүүл мэндийн боловсрол олгох, аливаа өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх мэдлэг, мэдээлэлтэй болгох, хувь хүн, байгууллага хамт олны багц үзлэг оношилгоо, шинжилгээ, тусламж үйлчилгээг иж бүрэн үзүүлэх төв юм. Иргэд, үйлчлүүлэгчид тус төвд хандсанаар урьдчилан сэргийлэх үзлэг, оношилгоонд бүрэн хамрагдаж аливаа өвчлөлийг эрт илрүүлж, эрүүл зөв амьдрах зөвлөгөө, үйлчилгээг авах бүрэн боломжтой болж байна.

Тусламж үйлчилгээний үндсэн чиглэл нь:

– Хувь хүн, албан байгууллага, хамт олонд урьдчилан сэргийлэх үзлэг, оношилгоо, шинжилгээг чанартай, түргэн шуурхай хүргэх

– Эрүүл мэндийг дэмжих, урьдчилан сэргийлэх өдөрлөг, хөтөлбөр, төсөл хэрэгжүүлэх

– Төлбөртэй тусламж үйлчилгээ үзүүлэх ,Эмчийн үзлэг, зөвлөгөө, оношилгоо, шинжилгээ өгөхөд тус тус чиглэгдэж байна.

Тус төвийг 1.4 тэрбум төгрөгийн өтрөг бүхий 64 зүслэгт компьютер томографик аппарат, ясны сийрэгжилтийг оношлох аппарат, шүдний тоног төхөөрөмж, биеийн жингийн индекс тодорхойлох Танита аппарат, нүдний хараа шалгах, оношлох автомат таблиц, чих, хамар, хоолойн иж бүрэн аппарат, зураг авах,харах хоёр үйлдэлтэй рентген аппарат, зүрхний бичлэгийн аппарат, тархины цахилгаан бичлэгийн аппарат, эмэгтэйчүүдийн үзлэгийн ор зэрэг нийт 4 тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий 9 багцын 33 төрлийн 64 ширхэг өндөр үзүүлэлттэй тоног төхөөрөмжөөр хангасан байна.

Нээлтийн үеэр Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд хэлэхдээ: Эрүүл мэндийн байгууллагууд гүйцэтгэлээр санхүүжих тухай хууль батлагдаж, 2021 оны 3 дугаар сарын 1-нээс эхлэн хэрэгжиж эхэлсэн. Энэ нь Нийслэл Улаанбаатар хоттой ойр оршдог Төв аймгийн хувьд нилээдгүй эрсдэлтэй гэж үзэн, энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд “Эрүүл мэндийг дэмжих төв”-ийг байгуулж байна. Ингэснээр Төв аймгийн эмнэлэг Улаанбаатар хот руу үйлчлүүлэгчдээ алдахгүй, иргэд заавал цаг зав, хөрөнгө мөнгө гарздаж гуравдугаар шатлалын эмнэлэгт очих шаардлагагүй, өөрийн аймгаасаа эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг чанартай, хурдан шуурхай авах боломж бүрдэж байгааг онцолсон юм.

Монгол Улсын Соёлын Дэд сайд М.Батбаяр тэргүүтэй төлөөлөгчид Унгар Улсад 2022 оны 3 дугаар сарын 9-11-ний өдрүүдэд ажлын айлчлал хийж Унгар Улсын Хүний хөгжлийн яамны Олон улс болон Европын холбооны асуудал хариуцсан Төрийн нарийн бичгийн дарга Иштван Ковач тэргүүтэй албан тушаалтнуудтай Монгол, Унгарын соёл урлагийн салбарын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлаар хоёр талын яриа хэлэлцээ хийж Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техникийн хамтын ажиллагааны Монгол, Унгарын Засгийн газар хоорондын комиссын долоодугаар хуралдааны дүнгээр байгуулсан Протокол болон Улаанбаатар хотноо 2022 оны 2 дугаар сарын 21-ний өдөр байгуулсан Кино студи, кино сургалт, кино хамтран бүтээх тухай Монгол Улсын Соёлын яам, Унгар Улсын Хүний хөгжлийн яам хоорондын санамж бичгийн хэрэгжилтийг хангах, хамтран авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, үйл ажиллагааны нарийвчилсан чиглэлээр санал солилцов.

Талууд уулзалтын хүрээнд соёлын дурсгалт өвийг сэргээн засварлах, музей судлал, түүх, соёлын хөдлөх дурсгалт зүйлийн хадгалалт, хамгаалалтын чиглэлээр мэргэжилтэн солилцож, археологийн дурсгалыг судлах, хамгаалах чиглэлээр хамтран хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааг өргөжүүлэх, хоёр талын хамтарсан шинжилгээний ангийг Унгар болон Монгол Улсад ажиллуулж, тус чиглэлээр Унгарын Засгийн газрын тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд мэргэшүүлэх сургалтад холбогдох мэргэжилтнүүдийг хамруулах,  Унгар Улсад “Хүннүгийн түүх – Ази ба Европт” тусгай үзэсгэлэн зохион байгуулахаар тохиролцож бэлтгэл ажлыг хангахад харилцан дэмжлэг үзүүлэхээр боллоо. Мөн Унгар Улсын Үндэсний Сеченийн номын сан болон Монгол Улсын Үндэсний номын сан хоорондын хамтын ажиллагааны гэрээг ойрын хугацаанд байгуулж эх сурвалж баримтын хуулбар, ном хэвлэл солилцох, хамтран судалгаа хийх ажлыг эрчимжүүлэх, Монгол Улсад олон улсын стандартад нийцсэн анхны кино студи байгуулах чиглэлд хамтран ажиллах, мэргэжлийн кино студи, хамтарсан кино бүтээлийг шинэ түвшинд хүргэх, хоёр орны кино үйлдвэрлэгчид, продюсер болон салбарын бусад мэргэжилтнүүдийн уулзалтыг зохион байгуулж,  судалгааны мэдээ, материал солилцох замаар кино урлагийн байгууллагууд болон сургуулиуд хоорондын хамтын ажиллагааг дэмжин ажиллахаар тохиролцлоо.

Түүнчлэн цар талын нөхцөл байдал сайжирч, хоёр тал аливаа гадаад хамтын ажиллагааны арга хэмжээ зохион байгуулах боломж бүрдэж байгаатай холбогдуулан хөгжмийн урлагийн мэргэжилтэн, уран бүтээлчдийг чадавхжуулах чиглэлээр харилцан зочин уран бүтээлчдийг буюу удирдаач, найруулагч болон уран бүтээлийн тоглолт солилцоог эрчимжүүлэх,  мэргэжил арга зүйн дэмжлэг үзүүлэх сургалт зохион байгуулах ажилд дэмжлэг үзүүлэхээр болов.

Уулзалтад Монголын талаас Монгол Улсаас Унгар Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд С.Баатаржав, Соёлын яамны Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааны хэлтсийн дарга Б.Гарьд, Соёлын үйлдвэрлэл, инновацын хэлтсийн дарга Г.Батхуяг болон Элчин сайдын яамны Гуравдугаар нарийн бичгийн дарга Б.Жавхлан, Унгарын талаас Унгар Улсын хүний хөгжлийн яамны Хоёр талын хамтын ажиллагааны Ахлах зөвлөх Тунде Шиндер, Соёл, урлагийн газрын ахлах мэргэжилтэн Михок Зольт, Музейн газрын мэргэжилтэн Мэйт Золтан болон Гадаад харилцааны газрын мэргэжилтэн Кристина Йоханна нар оролцов.