Уулзалтын эхэнд, Соёлын сайд Ч.Номин Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичиг “Алсын хараа–2050” болон Монгол Улсын Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хүрээнд Соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийг чухалчлан авч үзэж байгааг дурдаад, соёлын биет болон биет бус өвийг хадгалан хамгаалах чиглэлээр Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааны талаар танилцууллаа.

Монгол Улс цаашдаа ч соёлын биет болон биет бус өвийг хамгаалахад ЮНЕСКО-той үргэлжлүүлэн хамтран ажиллаж, хүн төрөлхтний соёлын ололт амжилтаас хуваалцаж, мөн хувь нэмрээ оруулна гэдэгтээ бүрэн итгэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.

Мөн Монгол Улсын Засгийн газар, ЮНЕСКО-гийн хооронд шинэчлэн байгуулсан хамтын ажиллагааны санамж бичигт туссан үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх хүрээнд ЮНЕСКО-гийн Соёлын салбарын олон улсын хурлыг 2023 онд Улаанбаатар хотноо хамтран зохион байгуулах, олон улсын хамтын нийгэмлэгийн өмнө тулгарч буй сорилтуудыг даван туулахад бодит хувь нэмэр оруулна хэмээн үзэж Монгол Улсын соёл, урлагийн салбарын томоохон төлөөлөл болсон уран бүтээлчдийг ЮНЕСКО-гийн Сайн үйлсийн Элч (UNESCO Goodwill Ambassador)-ээр томилох санаачилгыг гарган ажиллаж байгааг дурдаж энэхүү санаачилгыг хэрэгжүүлэх чиглэлээр санал солилцов.

ЮНЕСКО-гийн Бээжин дэх төлөөлөгчийн газрын захирал Шахбаз Хан нүүдэлчин соёлын биет болон биет бус өвийг хадгалан хамгаалах, соёлын салбарт тулгарч буй саад бэрхшээлийг даван туулахад Монгол Улсын гаргаж буй хүчин чармайлт нь бүс нутгийн хэмжээнд өндрөөр үнэлэгдэж байгааг дурдаад Монгол Улсын Соёлын яамны зүгээс хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэх чиглэлээр дэвшүүлж буй санаачилгыг дэмжин ажиллахаа илэрхийллээ.

“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК Үндэсний Мод тарих өдрийн хүрээнд “3000 уурхайчин 30000 мод” өдөрлөг зохион байгуулж, гэрээт болон туслан гүйцэтгэгч компанийн ажиллагсад, уурхайчидтай хамтран Өмнөговь аймгийн Цогтцэций суманд уурхайн бүс нутаг болон төлөвлөсөн хэсгүүдэд 30000 мод тарьлаа.

“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан Тэрбум мод үндэсний хөдөлгөөнд нэгдэн 180 сая мод тарихаар төлөвлөн ажиллаж байна.

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар “Хүрээ” амаржих газрын есөн давхар, 150 ортой шинэ барилга баригдаж эхэллээ. Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ нээлтэд нь оролцлоо.

Монгол Улсын Засгийн газраас хүн амын эрүүл мэнд тэр дундаа эх, хүүхдийн эрүүл мэндийг хамгаалахад онцгой анхаарал хандуулж буй. Хоёрдугаар төрөх буюу “Хүрээ” амаржих газар 1959 онд үүд хаалгаа нээсэн, энэ хугацаанд 350 гаруй мянган шинэ иргэнийг өлгийдөн авчээ. Мөн олон мянган эмэгтэйчүүдэд эх барих эмэгтэйчүүдийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж байна. Тус эмнэлгийн барилга хуучирсан, 63 жилийн дараа шинэ барилгын ажлыг ийн эхлүүллээ.

Засгийн газар түүхэндээ анх удаа буюу 2021 онд эрүүл мэндийн салбарт 1.2 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсэн. Энэ нь тус салбарт сүүлийн 12 жилд хийгдсэн нийт хөрөнгө оруулалттай тэнцэж байгааг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ онцоллоо.

Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах, шинэ технологи нэвтрүүлэхэд зориулж 2021 онд Хөвсгөл, Увс, Дорнод аймаг, Баянзүрх дүүргийн хүүхдийн эмнэлгийн барилга, Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн төв, Өргөө амаржих газрын засвар, Баянгол дүүргийн Эрүүл мэндийн төв, Эх, нярайн эрүүл мэндийн төвийн тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтыг зарцуулсан.

2022 онд энэхүү хөрөнгө оруулалтын хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлж Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн төвийн “Нөхөн үржихүйн болон хүүхдийн зөвлөх поликлиник”, “Хүрээ” амаржих газрын шинэ эмнэлэг гэх мэт томоохон барилга, тоног төхөөрөмжийн хөрөнгийг шийдвэрлэн ажиллаж байна.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 2021 оны зургадугаар сарын 1-нд “Хүрээ” амаржих газрын үйл ажиллагаатай танилцсан. Энэ үеэр эмч, эмнэлгийн ажилтнууд 10 жил хүлээгдээд буй шинэ барилгын асуудлыг шуурхай шийдвэрлэж өгөхийг Засгийн газрын тэргүүнээс хүсэж байсан юм. Шинэ барилга ашиглалтад орсноор “Хүрээ” амаржих газрын хүчин чадал хоёр дахин нэмэгдэж, тусламж, үйлчилгээний төрөл, чиглэл, үйлчлэх хүрээ өргөжиж, үйлчилгээний чанар хүртээмж нэмэгдэн, 80 мянга орчим эмэгтэйчүүдэд эх барих, нярайн, гэр бүл төлөвлөлт, нөхөн үржихүйн тусламж, үйлчилгээг иж бүрнээр нь үзүүлэх боломжтой болно.

“Хүрээ” амаржих газрын барилгын ажлыг “Өгөөмөр дэнж “ ХХК гүйцэтгэж, 2024 оны дөрөвдүгээр улиралд ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын Канцлер Олаф Шольцын урилгаар 2022 оны аравдугаар сарын 12- 15-нд тус улсад албан ёсны айлчлал хийнэ.

Энэ удаагийн айлчлал нь ХБНГУ-тай дээд, өндөр түвшний улс төрийн яриа хэлэлцээний давтамжийг хадгалах, харилцан ойлголцлыг бэхжүүлэх, эдийн засаг, худалдаа болон бусад салбарт харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх чухал ач холбогдолтой.

Айлчлалын үеэр Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ХБНГУ-ын Холбооны Канцлер Олаф Шольцтой албан ёсны хэлэлцээ хийж, хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлаар ярилцана. Түүнчлэн  ХБНГУ-ын Ерөнхийлөгч Ф.В.Штайнмайерт бараалхаж, Холбооны Цахим хөгжил, зам тээврийн сайд зэрэг Засгийн газрын зарим гишүүнтэй албан уулзалтууд хийнэ. Мөн Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Европ дахь Монголын мэдээлэл, худалдааг дэмжих төв”-тэй танилцаж, “Дойче Велле” мэдээллийн агентлагт ярилцлага өгнө.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачилгаар хэрэгжиж буй “Эрүүл монгол хүн” үндэсний хөдөлгөөний орон нутаг дахь хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, иргэдийн оролцоог идэвхжүүлэх зорилгоор Баянхонгор аймагт 2022 оны 10 дугаар сарын 03-06-ны өдрүүдэд нээлттэй өдөрлөг зохион байгуулав. Энэ үеэр зохистой хооллолт, эрүүл зан үйл, нийтийн биеийн тамир, эрүүл мэндийн боловсролын талаар сурталчлан таниулж, хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх олон талт арга хэмжээ зохиов.

Аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг даргын Тамгын газар, 20 сумын Засаг дарга болон байгууллагуудын 150 гаруй төлөөлөл, 450 орчим иргэнд үндэсний хөдөлгөөний зорилго, хүлээгдэж буй үр дүн, хэрэгжүүлэх арга хэмжээг танилцуулж, “Эрүүл Баянхонгор аймаг” хөтөлбөр хэрэгжүүлэх арга зам, иргэдийн оролцоо, санал, сэтгэгдлийг сонсож, хэлэлцүүлэг өрнүүллээ.

Баянхонгор аймаг архи, согтууруулах ундааны хэрэглээг бууруулах, архинд донтсон иргэдийг эмчлэн эрүүлжүүлэх, нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх чиглэлээр хийж байгаа ажлынхаа талаар аймгийн төр, захиргааны байгууллагын удирдлагууд танилцуулав. Өдөрлөгийн хүрээнд иргэдэд эрүүл мэндийн үзлэг хийн, зөвлөгөө өгч, түргэвчилсэн шинжилгээнд хамруулан, явуулын шүд, дотрын эмнэлгийн үйлчилгээнд 1,200 гаруй иргэнийг хамруулж, спортын уралдаан, тэмцээн зохиов.

Аймгийн хүн амын дунд түгээмэл тохиолдож буй сэргийлж болох эмгэгийн эрсдэлт хүчин зүйлс, архи, тамхины хэрэглээний өнөөгийн суурь үзүүлэлтийг тодорхойлох цогц судалгааг эхэлж, “Эрүүл Баянхонгор”, “Эрүүл сум”, “Эрсдэлгүй өрх”, “Эрүүл сургууль”, “Эрүүл хамт олон” гэсэн зорилтот хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр боллоо. Нээлттэй өдөрлөгийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Баянхонгор аймгийн Засаг даргын Тамгын газар, Эрүүл мэндийн газартай хамтран зохион байгууллаа.

Өдөрлөгт Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Эрүүл мэнд, спорт, нийгмийн бодлогын зөвлөх Т.Мөнхсайхан, Эдийн засгийн бодлогын зөвлөх Б.Даваадалай, Спортын асуудал хариуцсан орон тооны бус зөвлөх М.Болд, “Эрүүл монгол хүн” төсөл, хөтөлбөр хариуцсан албаны дарга О.Чимэдсүрэн нар оролцов.

Монголын мэс засалч эмч нарын холбоо нь ДЭМБ, ЭМЯ, Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг (УНТЭ)-тэй хамтран “Аюулгүй, хямд өртөгтэй мэс засал”-ын тусламж үйлчилгээг үзүүлэх, үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдлыг хангах хөтөлбөрийн хүрээнд “Үндэсний сургагч багш”-ийн сургалтыг УНТЭ-ийг түшиглэн зохион байгуулж байна.

Уг сургалтад УНТЭ, ЭХЭМҮТ, Өргөө амаржих газар, ХӨСҮТ, УГТЭ-ийн Халдварын сэргийлэлт хяналтын албаны мэргэжилтнүүд, мэс заслын эмч, сувилагч, ариутгал халдваргүйжүүлэгч зэрэг нийт 30 гаруй мэргэжилтэн хамрагдаж байна.

“Үндэсний сургагч багш”-ийн сургалтыг ДЭМБ-ын зөвлөх, ариутгалын мэргэжилтэн Жон Муррей, Марианне Коффи нар удирдан, хоёр өдрийн турш онол болон дадлагын хэлбэрээр амжилттай явуулж байна.Түүнчлэн бэлтгэгдсэн сургагч багш нар хөтөлбөрийн хүрээнд үргэлжлүүлэн орон нутгаар сургалт зохион байгуулах юм.

1942 оны энэ өдөр МУИС-ийг байгуулж байсан юм. Монгол улсын хөгжлийн түүчээ болсон нийгэм соёлын зүтгэлтнүүд, үндэсний оюуны сор болсон олон зуун эрдэмтэн мэргэд, улс орны удирдагчид энэ их сургуулиас төрөн гарч, үндэсний хөгжлийг төдийгүй дэлхийн хэмжээний боловсрол, шинжлэх ухааны хөгжил дэвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсаар ирсэн билээ. МУИС нь өнөөдөр 8 бүрэлдэхүүн сургууль, орон нутаг дахь 3 салбар сургууль, үндэсний статустай 3 хүрээлэн, 22000 гаруй суралцагч, 1200 гаруй багш, ажилтантай дэлхийн энтэй үндэсний их сургууль болон хөгжиж байна.

Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа улс орны сорилт бэрхшээлийг шийдэх зорилго чиглэлд тэмүүлсэн дээд боловсролын тогтолцоог хөгжүүлэх, эрдмийн эрх чөлөөнд тулгуурласан, судалгаанд суурилсан их сургууль бий болгох, дэлхийн жишигт хүрсэн чадварлаг хүний нөөцийг бэлтгэх сургалтын чанарыг тогтоох бодлого, үйл ажиллагаанд МУИС нь Монголын бусад их, дээд сургуулиудыг манлайлан түүчээлэх учиртай.

Цаашид Монголын дээд боловсролын хөгжлийн манлайлагч нь байж, улс орныхоо хөгжил дэвшилд бодитой хувь нэмэр оруулахад МУИС-ийн эрдэмтэн-багш, ажилтан, суралцагч, төгсөгчид чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэдэгт итгэж байна.

ЭРДМИЙН ХЭТ ЦАХИВААС ХӨГЖЛИЙН ГАЛ БАДАРМОЙ!

Дэлхийн болон Монголын багш нарын өдрийг тохиолдуулан үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагаас “Хувьсаж буй боловсрол” сэдэвт уулзалт хэлэлцүүлгийг зохион байгууллаа. Энэ үеэр дэлхий нийт боловсролын хэрхэн хувиргахаар төлөвлөж байгаа талаар боловсрол шинжлэх ухааны сайд мэдээлэл өгсөн юм.

-Байгаль, цаг уурын өөрчлөлт

-Дижитал шилжилт

-Аж үйлдвэрийн дөрөвдүгээр хувьсгал

-Геополитик

-Цар тахлын нөхцөл байдал зэргээс шалтгаалан олон салбарт өөрчлөлт хийгдэнэ. Түүний нэг нь боловсролын салбар юм. Өөрчлөлт шинэчлэлийг хийх хүмүүс нь багш нар болохыг энэ үеэр онцолж байлаа.

Монголчуудын тухайд энэ өөрчлөлтийг боловсролын их нүүдэл гэж тодорхойлж байна. Суурин соёл иргэншилтэй улс орнууд аливаа өөрчлөлт шинэчлэл, шилжилт, нүүдэл суудалд төдийлөн бэлэн биш, энэ үйл явц нь урт удаан үргэлжилдэг бол Монголчууд өөрсдийн давуу байдлыг ашиглан Их нүүдэлд манлайлах боломжтой юм. Үүнийгээ ч Нью Йорк хотод болсон дээд хэмжээний чуулга уулзалтын үеэр баталж чадсан. Unesco, Unicef тэргүүлэгч 5 улсын нэгээр Монгол улсыг тодруулахдаа дараах 8 үзүүлэлтийг онцолсон юм.

Цар тахлын үеийн зайн сургалт:

-5/9 стратеги

-Medle.mn цахим платформ

-Сураад.мн хоцрогдол арилгах платформ

-Цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлсэн

-Цар тахлын үед боловсролын санхүүжилт бууруулаагүй

-Ариун цэврийн байгууламжийг сайжруулж байгаа

-Үдийн хоол хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэлсэн зэргийг нэрлэлээ.

Цаашид сургуулиуд hybrid болж, хүүхэд бүрийн онцлог, ялгаатай байдалд нийцүүлэн хичээллэж, багш нар “дасгалжуулагч”-ийн үүрэг гүйцэтгэнэ. Сургуулиуд сурагчдаас шалгалт авахын тулд биш тэдэнд ур чадвар олгохын тулд үйл ажиллагаа явуулах болно.

Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан, ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан нар Стандарт, хэмжил зүйн газарт ажиллалаа.
Шадар сайд С.Амарсайхан “Стандартын байгууллага зөвхөн стандарт батлаад, эсвэл батлуулахыг хүлээгээд суудаг биш, хаана ямар стандарт шаардлагатай байна, түүнийг боловсруулах, батлуулах, мөрдүүлж хэвшүүлэх, олон нийтэд сурталчлан таниулах, улмаар хяналт тавих учиртай гол байгууллага. Энэ зарчим хэдийнэ алдагдсан.
Тухайлбал, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах ажиллагаанд холбогдох стандарт, техникийн зохицуулалтын шаардлагыг тусгаж өгөөгүйгээс төрийн худалдан авалт чанаргүй болж, олон талын шүүмжлэл дагуулдаг. Иймд холбогдох хууль тогтоомж, эрх зүйн баримт бичигт стандарт, техникийн зохицуулалтыг заавал тусгах зохицуулалтыг бий болгохоос энэ салбарын шинэчлэл эхэлнэ.
“Төрийн байгууллагын тогтолцоо, бодлого, шийдвэрээс эхлээд ард иргэд, ААН-үүдийн өдөр тутмын үйл ажиллагаатай холбоотой бүхий л салбарт стандарт хамааралтай. Улс орны хөгжлийн үндэс нь стандарт, стандарт гэдэг бол улс орны хөгжлийн гол шалгуур, Үндэсний аюулгүй байдлын нэгэн баталгаа, Хүн амын амьдралын чанарыг сайжруулах үндэс суурь нь учраас Засийн газар стандарт, хэмжил зүйн салбарын шинэчлэлд онцгой анхаарал хандуулж буй” хэмээн онцолж хэллээ.

Мөн ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Үндсэн хуулийн чиг үүргийн дагуу иргэнээ эрүүл аюулгүй амьдрах орчин, нөхцөлийг бүрдүүлэх ёстой. Үүний гол үндэс суурь нь Стандарт. Гэтэл бүх салбарт, бүх шатандаа хямд үнийн стандарт байдаг учраас чанар ярих боломжгүй болсон. Хамгийн энгийн жишээ дурдахад Олон улсын стандартад нийцсэн эмийн чанар, Монгол Улсад худалдаалж байгаа эмийн чанарыг харьцуулахад л ямар өөр байгааг харж болно. Тиймээс стандартыг шинэчлэх, Олон улсын стандартад нийцүүлэх зайлшгүй шаардлага байгаа тул энэ асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар оруулна” гэсэн юм.
Стандарт, хэмжил зүйн газрын дарга Б.Билгүүн “2022 оны стандартчиллын ажлын төлөвлөгөөнд төрийн 11 байгууллагын 107 стандартыг батлуулахаар тусгасан. Үүний 644 нэрийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг заавал баталгаажуулалтад хамруулахаар заасан ч одоогоор 344 буюу 53.4 хувийг баталгаажуулаад байна” гэж танилцуулгадаа хэлэв.
Уулзалтын төгсгөлд Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан “Монгол Улсын Засгийн газрын 2019 оны 235 дугаар тогтоолоор хүний амь нас, эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчны аюулгүй байдалтай холбоотой шинээр болон шинэчлэн батлах 18 техникийн зохицуулалтын жагсаалтыг баталсан. Гэтэл өнөөдрийн байдлаар эцэслэн батлагдаагүй 12 техникийн зохицуулалт, 2022 оны төлөвлөгөөнд тусгасан нийт 55 стандартаас боловсруулан батлуулаагүй 25 стандарт байгааг 2022 онд багтаан боловсруулж батлуулахыг БХБЯ, ЭХЯ, ХХААХҮЯ, УУХҮЯ, ХНХЯ, ЗТХЯ, БШУЯ болон Стандарт хэмжил зүйн газар, нийслэлийн ИТХ-ын удирдлагуудад үүрэг болголоо.